Odbiór ścieków na terenie miasta odbywa się systemem kanalizacji rozdzielczej, pracującej w układzie grawitacyjno-pompowym. Na terenie oczyszczalni znajduje się również punkt zlewny ścieków dowożonych taborem asenizacyjnym. Oczyszczone ścieki odprowadzenie są rurociągiem tłocznym 2,4 km w głąb Zatoki Gdańskiej poprzez przepompownię ścieków Bogatka.


Technologia oczyszczania ścieków
Trójstopniowy układ technologiczny oczyszczalni obejmuje oczyszczenie mechaniczne, biologiczne i przeróbkę osadów.

Oczyszczanie wstępne - mechaniczne

Oczyszczanie mechaniczne ma na celu przygotowanie ścieków do dalszych procesów technologicznych i obejmuje procesy mechaniczne oraz fizyczne tj.: cedzenie, sedymentację i flotację. W ramach oczyszczania wstępnego ścieki surowe przepływają kolejno przez następujące obiekty i urządzenia:

Kraty - w procesie cedzenia usuwane są ze ścieków większe zanieczyszczenia stałe (skratki) pływające lub wleczone po dnie kanału doprowadzającego ścieki do oczyszczalni w celu zabezpieczenia kolejnych urządzeń przed zniszczeniem i zapewnienia ich sprawnego funkcjonowania.
W oczyszczalni Wschód zainstalowane są równolegle 4 kraty mechaniczne - dwie kraty hakowo-taśmowe o prześwicie 6 mm oraz dwie kraty zgrzebłowe o prześwicie 10 mm. Skratki transportowane są dwoma przenośnikami śrubowymi do prasopłuczki, gdzie następuje ich płukanie i odwadnianie. Odwodnione skratki poddawane są dezynfekcji podchlorynem sodu, a następnie okresowo wywożone do kompostowania.

Piaskowniki napowietrzane - w piaskownikach oddzielane są od ścieków zawiesiny mineralne w procesie sedymentacji oraz usuwane oleje i tłuszcze w procesie flotacji. Stosowanie piaskowników jest konieczne, gdyż w dalszych etapach oczyszczania ścieków piasek byłby czynnikiem powodującym szybkie zużywania się ruchomych, mechanicznych elementów urządzeń.

Praca zgarniacza piasku polega na odpompowaniu pulpy piaskowej z dna obiektu do koryta zbiorczego skąd dalej kierowana jest do separatorów i płuczek piasku. Odwodniony piasek jest przekazywany do kompostowania.
Praca zgarniacza tłuszczu polega na powierzchniowym przemieszczeniu flotatu do komory zbiorczej, gdzie następuje spłukiwanie flotatu do zbiornika tłuszczu. W zbiorniku tym następuje wymieszanie tłuszczu z ciepłym osadem przefermentowanym, po czym mieszanina ta jest pompowana do Zamkniętych Komór Fermentacyjnych.
Powietrze do napowietrzania piaskownika dostarczane jest systemem rurociągów z pomieszczenia dmuchaw.
W oczyszczalni Wschód funkcjonują dwa dwukomorowe piaskowniki napowietrzane wykonane jako komory żelbetowe wyniesione ponad teren, przykryte pokrywami wykonanymi z laminatów poliestrowo - szklanych. Wymiary technologiczne jednego piaskownika 30 m x 10,4 m, głębokość czynna ok. 4,5 m.

Osadniki wstępne - w osadnikach wstępnych w wyniku procesu sedymentacji następuje oddzielenie łatwoopadających zawiesin organicznych od ścieków. W osadnikach ścieki rozchodzą się promieniście od środka ku obwodowi. Osad wstępny jest przemieszczany przy pomocy zgarniaczy obrotowych do komory osadowej, skąd jest odprowadzany do przepompowni osadu wstępnego. 
W oczyszczalni "Wschód" osadniki eksploatowane są jako tzw. "aktywne" (hydroliza osadu i produkcją LKT) z recyrkulacją osadu wstępnego do 200% (0 - 70 m³/h). 

W oczyszczalni Wschód funkcjonują trzy radialne osadniki wstępne o średnicy D=50 m. 

Osad wstępny przepompowany zostaje w sposób okresowy do zbiornika operacyjnego, w którym jest mieszany z zagęszczonym osadem nadmiernym pochodzącym z części biologicznej oczyszczalni. Wszelkie odcieki z oczyszczalni zbierane są w pompowni wód odciekowych i nadosadowych. 

Mechanicznie oczyszczone ścieki dopływają grawitacyjnie do przepompowni pośredniej, która składa się z pięciu przenośników śrubowych (Archimedesa). Następnie są kierowane do komory rozdzielczej, która rozdziela je na sześć równoległych ciągów oczyszczania biologicznego. 

Reaktory biologiczne - w reaktorach biologicznych przebiegają zintegrowane procesy biologicznego usuwania organicznych związków węgla oraz azotu i fosforu. 
W skład jednego ciągu wchodzą: 

Mieszanina oczyszczonych ścieków i osadu czynnego jest odprowadzana z każdego reaktora biologicznego do dwóch radialnych osadników wtórnych. Zagęszczony osad z dolnej części osadnika odprowadzany jest za pomocą zgarniacza ssawkowo - lewarowego do przepompowni osadu. Recyrkulowany osad czynny jest doprowadzany do Komory R1 reaktora biologicznego. Oczyszczone ścieki odpływają kanałem otwartym do koryta pomiarowego, a następnie zamkniętym kanałem do przepompowni "Bogatka". Docelowym odbiornikiem są wody Zatoki Gdańskiej, do której oczyszczone ścieki wprowadzane są w odległości 2,4 km od linii brzegowej. 

Technologia przeróbki osadów ściekowych 
W procesie oczyszczania ścieków powstają dwa rodzaje osadów ściekowych: osad wstępny i nadmierny. W ramach prowadzonej obecnie gospodarki osadowej wydzielone osady poddawane są procesom przeróbki prowadzącym do zmniejszenia ich ilości, zmiany składu, w tym do redukcji zawartości substancji organicznych oraz stabilizacji biologicznych.

Osad wstępny jest zagęszczany w lejach osadników do zawartości 4% suchej masy i kierowany okresowo do przepompowni, a następnie do zbiornika osadu mieszanego.

Osad nadmierny z sześciu przepompowni jest doprowadzany do zbiornika operacyjnego osadu nadmiernego. Ze zbiornika czerpany jest pompami wchodzącymi w skład instalacji do mechanicznego zagęszczania osadu. W skład tej instalacji wchodzą 3 prasy filtracyjne dwutaśmowe. W procesie tym następuje zagęszczanie osadu do zawartości 5,5 - 6% suchej masy. Odcieki kierowane są poprzez przepompownię do linii ściekowej, natomiast osad tłoczony do instalacji dezintegracji metodą kawitacyjną, a następnie do zbiornika czerpalnego przepompowni osadu mieszanego. W zbiorniku następuje wymieszanie z osadem wstępnym.

Osad mieszany podawany jest za pomocą pomp śrubowych do Zamkniętych Komór Fermentacyjnych, gdzie zachodzi proces fermentacji beztlenowej mezofilnej w temp. 37°C. Pozyskiwany biogaz wykorzystywany jest w instalacji kogeneracji (produkcji energii elektrycznej i cieplnej).

Przefermentowany osad, poprzez pompownię i zbiornik pośredni, doprowadzany jest do stacji mechanicznego odwadniania i odwadniany w wirówkach sedymentacyjnych. Zawartość suchej masy osadów odwodnionych waha się w granicach 19 - 22% w zależności od stopnia przefermentowania i podatności osadów na odwadnianie.

Odwodnione osady ściekowe poddawane są unieszkodliwianiu w instalacji do termicznego przekształcania osadów.


Widok ogólny na Oczyszczalnię ścieków "Wschód"

Obecnie uniezależniamy biomonitoring od subiektywnej oceny człowieka i wykorzystując możliwości techniki wprowadzamy automatyczne systemy mierzące zachowanie bioindykatorów. Takie właśnie zastosowanie organizmów wskaźnikowych ma miejsce na ujęciu powierzchniowym w Straszynie. W roli strażników czystości wody w Jeziorze Straszyńskim, z którego pobierana jest woda do produkcji wody pitnej dla mieszkańców Gdańska, wykorzystane zostały małże z gatunku skójka zaostrzona (Unio tumidus). Na ewentualne zanieczyszczenia, które w wyniku nieprzemyślanych działań człowieka mogą wystąpić w ujmowanej wodzie, małże te reagują natychmiast zamykając swoje muszle.

Małże przebywają w zamkniętym, stalowym zbiorniku (przy dyspozytorni), przez który przepływa woda czerpana na ujęciu. Temperatura wody utrzymywana jest na poziomie ok. 10 stopni C. Małże za pomocą nietoksycznego kleju, przyklejone są jedną połową muszli do postumentu zanurzonego w zbiorniku. Do drugiej połowy muszli przymocowany jest magnes, który współpracuje z czujnikiem mierzącym natężenie pola magnetycznego. Wartość natężenia pola magnetycznego odzwierciedla rozchylenie dwóch połówek muszli. Sygnał o rozwarciu muszli przekazywany jest do komputera, z odpowiednim oprogramowaniem, które pozwala na bieżąco obserwować na monitorze zachowanie się każdego osobnika (wielkość rozwarcia muszli).

Ponieważ każdy małż ma swój własny dobowy rytm zmienności rozwarcia muszli, podczas instalacji system biomonitoringu został odpowiednio skalibrowany poprzez ustalenie "normy" ruchu muszli, która jest punktem wyjścia do rozpoczęcia pomiarów i ustalenia progów alarmowych. Jednoczesne, gwałtowne zamknięcie się muszli wszystkich małży powoduje natychmiastowe włączenie się sygnału alarmowego. Mimo, że małże mamy w Gdańsku od 2008 roku taka sytuacja nigdy nie miała miejsca! Ale w sytuacji czysto teoretycznej dzięki tego rodzaju nadzorowi możliwe byłoby szybkie zareagowanie w sytuacji wystąpienia skażenia wody, bez czasu oczekiwania na wyniki analiz laboratoryjnych.

Warto pamiętać jednak, że podstawowym źródłem informacji o jakości wody pozostaje nadal laboratorium, które wykonuje na bieżąco badania jakości wody nie tylko ujmowanej, ale również na poszczególnych etapach jej uzdatniania.