O gdańskich ujęciach wody

Woda stanowi podstawowy element naszego codziennego funkcjonowania, a jednym z podstawowych zadań władz Miasta jest zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa w zakresie dostępu do niej. Podstawowym źródłem zaopatrzenia gdańszczan w wodę pitną pozostają wody podziemne, które stanowią około 75% całości wody dostarczanej do naszych domów. Reszta, czyli około 25% pochodzi z ujęcia drenażowego w Pręgowie oraz powierzchniowego ujęcia wody w Straszynie.

Woda stanowi podstawowy element naszego codziennego funkcjonowania, a jednym z podstawowych zadań władz Miasta jest zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa w zakresie dostępu do niej. Podstawowym źródłem zaopatrzenia gdańszczan w wodę pitną pozostają wody podziemne, które stanowią około 75% całości wody dostarczanej do naszych domów. Reszta, czyli około 25% pochodzi z ujęcia drenażowego w Pręgowie oraz powierzchniowego ujęcia wody w Straszynie.


Pierwsze miejskie ujęcie wody zostało uruchomione w 1869 roku w Pręgowie. System pobierania wody oparto na systemie drenów. Woda była odprowadzana grawitacyjnie do zbiornika "Orunia", skąd wędrowała do miejskiej sieci wodociągowej. Ujęcie to pracuje do dzisiaj i stanowi unikatowy i raczej niespotykany już system czerpania wód podziemnych.
Foto: Kamień upamiętniający uruchomienie ujęcia wody w Pręgowie (1869)


Foto: Ujęcie wody w Straszynie, lata 90-te XX wieku


Zwiń ^

Czarny Dwór

Ujęcie wody o tej nazwie zlokalizowane jest w pasie nadmorskim i obejmuje teren gdańskich dzielnic Zaspa, Jelitkowo i Przymorze. Jego odległość od morza nie przekracza 900 metrów.

W latach 1965 - 1973 ujęcie wody "Czarny Dwór" funkcjonowało w systemie lewarowym. Od roku 1973 woda ujmowana jest za pomocą pomp głębinowych, przesyłana na stację uzdatniania i dalej do sieci wodociągowej. Do 70 % pobieranej wody pochodzi z utworów czwartorzędowych, reszta natomiast pobierana jest z warstwy  kredowej i trzeciorzędowej.



Zwiń ^

Dolina Radości

Ujęcie wody o nazwie Dolina Radości położone jest w Oliwie - jednym z najbardziej malowniczych zakątków Gdańska, na terenie Parku Krajobrazowego, w dolinie Potoku Oliwskiego.

Ujęcie wody w tym miejscu zostało wybudowane w roku 1911, chociaż sama Dolina Radości (niem:  Freudenthal) została włączona w granice administracyjne Gdańska w roku 1926. Początkowo ujęcie składało się z 13 studni i prawdopodobnie drenażu poziomego. W latach powojennych (1954 - 1964) ujęcie wody zostało rozszerzone o wschodnią część ujęcia, które zlokalizowane jest w tzw. Małej Dolinie. W roku 1959 dobudowano drugą część stacji pomp i uzdatniania, którą w roku 1961 włączono do eksploatacji. Od 2011 roku po przeprowadzonej przebudowie obiektu, woda ujmowana jest z 10 studni głębinowych z utworów czwartorzędowych. Po jej uzdatnieniu kierowana jest do mieszkańców. 
Fakt zlokalizowania ujęcia "Dolina Radości" na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego dodatkowo zapewnia skuteczną ochronę wód podziemnych, które trafiają do domów mieszkańców Gdańska.



Zwiń ^

Lipce

Ujęcie wody "Lipce" zlokalizowane jest w południowej części Gdańska, w zlewni rzek Starej Raduni i Czarnej Łachy. To jedno z najbardziej obfitych w wodę pitną ujęcie dostarczające wodę gdańszczanom.

Ujęcie "Lipce" zostało uruchomione  w roku 1973, a studnie w liczbie 21, znajdują się na terenie gdańskich dzielnic Orunia, Św. Wojciech i Lipce (14) oraz na terenie gminy Pruszcz Gdański (7). Wysoka jakość pobieranej wody zapewnia m.in. fakt, że tereny, na których zlokalizowano studnie głębinowe mają charakter rolniczy (z uprawami bez stosowania chemicznych środków ochrony roslin).



Zwiń ^

Osowa

Ujęcie wody "Osowa", chociaż nazwę wzięło od gdańskiej dzielnicy, to w całości zlokalizowane jest poza terenem administracyjnym miasta, na terenie wsi Chwaszczyno (gmina Żukowo).

Ujęcie liczy 9 pracujących na przemian studni głębinowych. W roku 2011 oddano do użytku nową stację uzdatniania wody wraz ze zbiornikiem "Osowa". Inwestycja ta była konieczna, aby dostosować parametry wody (fizyko-chemiczne i bakteriologiczne) do obowiązujących przepisów dotyczących jakości wody spożywanej przez ludzi.

W ramach tej inwestycji powstały:

  • budynek stacji uzdatniania wody wraz z rurociągami i urządzeniami technologicznymi, stacją transformatorową, kotłownią olejową i częścią socjalną
  • zbiornik trzykomorowy wody uzdatnionej wewnątrz budynku stacji uzdatniania wody
  • obiekty i sieci niezbędne dla funkcjonowania stacji uzdatniania wody i ujęcia
Zwiń ^

Pręgowo

Ujęcie wody "Pręgowo", podobnie jak ujęcie "Osowa" zlokalizowane jest poza granicami Gdańska, na terenie gminy Kolbudy, w Dolinie Pręgowskiej i w Dolinie Ostróżek. Jest to ujęcie o charakterze drenażowym i składa się z 2 ciągów drenarskich.

Ujęcie "Pręgowo" zostało oddane do użytku w roku 1869. Główne ciągi drenażowe, znajdujące się na głębokości od 4 do 5 m poniżej poziomu terenu, zostały wykonane w formie galerii o łukowatym sklepieniu wykonanym z cegły. W latach 1991/1992 istniejący system drenażu został rozbudowany o dwa ciągi o długości 213 i 81 m. Długość głównych ciągów drenażowych w Dolinie Pregowskiej wynosi ok. 1700 m, a ciągów bocznych ok. 1000 m.

Natomiast ujęcie w Dolinie Ostróżek zostało wyłączone z zasilania sieci wodociągowej w 1995 r. Woda z nieczynnego drenażu odprowadzana jest do pobliskiego potoku. Chociaż obecnie system drenażowy w Dolinie Ostróżek nie funkcjonuje, to w przyszłości planuje się jego włączenie do eksploatacji.

Obecnie system poboru wody opiera się na systemie rurociągów, którymi spływa ona grawitacyjnie do studni zbiorczej, a następnie do stacji uzdatniania wody, która oddano do użytku w listopadzie 2010 r., skąd po uzdatnieniu kierowana jest do sieci miejskiej.

W ramach inwestycji z roku 2010 wykonano:

  • budynek stacji uzdatniania wody składający się z budynku głównego i części pomocniczej wraz z rurociągami i urządzeniami technologicznymi, instalacjami wewnętrznymi, chlorownią, rozdzielnią, stacją transformatorową, agregatem prądowtwórczym i dyspozytornią
  • sieci zewnętrzne w rejonie stacji uzdatniania wody.
Zwiń ^

Straszyn

Ujęcie wody "Starszyn" należy do największych gdańskich ujęć, gdyż zaopatruje w wodę pitną ponad 30% mieszkańców Gdańska. Woda surowa pobierana jest ze zbiornika elektrowni w Straszynie, położonego na rzece Raduni.

Ujęcie w całości znajduje się na terenie Gminy Kolbudy, a swoją pracę rozpoczęło w lipcu 1986 r. Woda z ujęcia "Straszyn" dostarczana jest do gdańskich osiedli: Cztery Pory Roku, Maćkowy, Moje Marzenie, Kolorowe, Zakoniczyn, Pogodne, Świętokrzyskie, Zabornia, Wzgórze Mickiewicza, Orunia Górna, Ujeścisko, Chełm, Na Stoku, Suchanino, Cygańska Góra, Focha, Kolonia Jordana, Diabełkowo, Słoneczna Morena, Piecki Migowo (Morenowa i boczne, Nałkowskiej, Suwalska, i Raciborskiego), Wiewiórcza, Niedźwiednik, Matemblewo, Brętowo, Nowiec, Wolne Miasto, Słoneczne Wzgórze, Słoneczna Dolina, Słoneczna Morena, Siedlce, Łostowice, a także do 3 miejscowości, położonych na terenie gminy Kolbudy: Borkowo, Kowale oraz Jankowo.

Podstawowe elementy technologii ujęcia wody i stacji uzdatniania w Straszynie to:

    czerpnia - zlokalizowana w odległości 120 m od brzegu jeziora, woda czerpana jest 2 rurociągami o średnicy 1400 mm sita obrotowe - usuwają zanieczyszczenia mechaniczne oraz zawiesinę mineralną i organiczną pompownia I stopnia komora ozonowania wstępnego komory koagulacji, flokuacji i osadniki do sedymentacji filtry żwirowe komora ozonowania pośredniego filtry z węglem aktywnym zbiornik wody czystej o obj. 6000 m3 zbiornik wody do płukania filtrów o obj. 6000 m3 pompownia II stopnia.

    Dla ochrony ujęcia wody powierzchniowej z rzeki Raduni wyznaczone zostały strefy ochronne obejmujące swoim zasięgiem tereny w granicach admnistracyjnych gmin: Kolbudy, Pruszcz Gdański oraz Żukowo.



    Zwiń ^

    Zakoniczyn

    Ujęcie "Zakoniczyn" zlokalizowane na terenie południowej dzielnicy Gdańska, zostało oddane do użytku w roku 2011. Zapewnia ono wodę najwyższej jakości i zwiększa bezpieczeństwo gdańszczan w zakresie dostarczania wody do mieszkań w dynamicznie rozwijającej się części Gdańska.

    Ujęcie "Zakoniczyn" zlokalizowane zostało przy ul. I Brygady oraz ul. II Brygady, między ulicami Łódzką, Świętokrzyską i Człuchowską. Powstało w wyniku połączenia nieczynnych do tego momentu ujęć wody: "Łostowice",  "Zakoniczyn" oraz nowopowstających studni.

    W roku 2011 zakończyła się budowa ujęcia i stacji uzdatniana wody. W ramach tej inwestycji powstały:

    • budynek stacji uzdatniania wody wraz z dwoma zbiornikami wody czystej 
    • uczynniono 1 odwiert przy ul. II Brygady
    • wybudowano 3 nowe studnie przy ul. I Brygady i przy ul. II Brygady.
    Zwiń ^

    Zaspa Wodna

    Ujęcie "Zaspa Wodna" podobnie jak "Czarny Dwór", zlokalizowane zostało na terenie pasa nadmorskiego, a więc w bezpośredniej bliskości morza.

    Ujęcie znajduje się u zbiegu ulic Chrobrego i Powstańców Wielkopolskich, w gdańskiej dzielnicy Wrzeszcz. Było to pierwsze ujęcie wody w Gdańsku, które zostało zlokalizowane na tzw. dolnym tarasie miasta. Ujęcie wraz z infrastrukturą oddano do użytku w latach 1918 – 1926. Pomimo kolejnych modernizacji do dzisiaj  przetrwała jego pierwotna sylwetka.

    Do roku 1962 ujęcie "Zaspa Wodna" stanowiło podstawowe źródło zasilające w wodę sieć wodociągową Gdańska - Wrzeszcza. W pierwszym dziesięcioleciu po zakończeniu wojny (1945-1955) ujęcie zostało całkowicie przebudowane. Obecnie ujęcie to dostarcza wodę pitną mieszkańcom Wrzeszcza i Zaspy. Woda pobierana jest z warstwy czwartorzędowej i kredowej. Cały obiekt stanowi 12 studni czwartorzędowych i 2 studnie kredowe oraz stacja pomp i uzdatniania. W roku 2011 została zakończona modernizacja stacji uzdatniania wody ''Zaspa Wodna'' .


    Zwiń ^